Türk Çiftçisi Nereye Kadar Dayanabilir?
Ağustos ve Eylül ayları içerisinde, Türkiye iklimsel yapısına göre hububat ekim mevsiminin yaklaşması ile yeni dönem tohum fiyatları açıklanmıştır. Aynı zamanda gübre fiyatlarında yeni artışlar olmuştur. Fiyat artışları bu sezonda da çiftçinin ürettiği ürünlerde fiyat artışları sınırlı kalırken ürün girdi fiyatları ise katlamalı artmıştır.
Ekim sezonu başlangıcı ile birlikte, yıllık hububat alım fiyatlarındaki artışlar ile maliyeti oluşturan girdi kalemlerindeki fiyat artışlarının güncel karşılaştırılması aşağıdaki tablolarda gösterilerek, hububat ürünlerindeki ve maliyeti oluşturan kalemlerdeki fiyatlar ve değerlendirmeler alt başlıklar halinde özet olarak verilmiştir.
Türkiye iklim yapısına göre şu anda çiftçinin Ekim sezonu olduğu için karşılaştırmalarda 2021/2020 Eylül fiyatları baz alınmıştır.
1.Hububat Alım Fiyatları ve Değerlendirilmesi
Türkiye’de ekim sezonu olan ve yoğunluklu olarak yetiştirilen hububat türleri ve bu ürünlerdeki hükümetin açıkladığı yıllık alım fiyatları ve bunların karşılaştırılması Tablo 1.’de değerlendirilmiştir.
Tablo 1. Hububat Alım Fiyatları Karşılaştırması
Tabloda görüleceği üzere, alım fiyatlarındaki yıllık artışlar; beş farklı buğday çeşidinde %36,1 – 43,8 oranlarında, arpada ise % 37,2 olmuştur.
Yulaf, çavdar, tritikale ise artışlar % 40 – 52 oranlarında gerçekleşmiştir. Beş farklı hububat türünde yıllık alım fiyatları artışı ortalaması ise % 39,6 olmuştur.
2. Girdi Maliyetleri
a) Hububat Tohum Fiyatları ve Değerlendirilmesi
Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünce (TİGEM) belirlenen, 2020 ve 2021 yılı tohum fiyatları Tablo 2.’de özet olarak verilmiştir.
Tablo 2. Hububat Tohum Fiyatları Karşılaştırması
Tabloda gözleneceği üzere yıllık tohum fiyatları artışı oranları ortalamaları;
- Buğdayda % 41,7 – 38,5 (alım fiyatından % 3,2 fazla)
- Arpada % 62,5 – 37,2 (alım fiyatından %23,5 fazla)
- Yulaf, çavdar ve tritikalede ortalama % 55,95 – 43,0 (alım fiyatlarından % 12,95 fazla)
Beş farklı hububat türünde ortalama tohum fiyat artışları % 53,4 – 39,6 (alım fiyatı artışları ortalamalarından % 13,8 fazla) şeklinde gerçekleşmiştir.
Bunun yanında özel sektördeki 4 farklı tohumluk buğdayda ise 2021 satış fiyatları;
- Ceyhan 99: 4.200 TL/ton
- Sagittario: 4.720TL/ton
- Masaccio: 4.800 TL/ton
- Lucilla: 4.800 TL/ton (Antbirlik)
Özel sektör fiyatlarına göre 4 farklı tohumluk buğdayda 2020 fiyatları ton başına 3400 TL iken 2021 yılında %95 artış ile ortalama 4630 TL’ye yükselmiştir.
b) Gübre Fiyatları ve Değerlendirilmesi
Türkiye tarımda kullanılan gübrede tamamen dışa bağımlıdır. Dolayısıyla döviz kur artışından ve yurt dışı hammadde ürünlerindeki artıştan büyük oranda etkilenmektedir. Yıllık kullanım ve ithalat 2020 yılında 7 milyon tonu geçmiştir. Türkiye’de gübre fiyatlarının artışını, son günlerde esnaf da çiftçi de takip edememektedir. Fiyatlar adeta günlük olarak değişmektedir.
Eylül 2021/2020 gübre fiyat artış verileri Tablo 3.’de gösterilmiştir.
Tablo 3. Gübre Fiyatları Karşılaştırması
Tabloda gözleneceği üzere yıllık gübre fiyatları artışı oranları ortalamaları;
- Buğdayda % 107,4 – 38,5 (alım fiyatından % 68,9 fazla),
- Arpada % 107,4 – 37,2 (alım fiyatından % 70,2 fazla),
- Yulaf, çavdar ve tritikalede ortalama % 107,4 – 43,0 (alım fiyatlarından % 63,4 fazla),
Beş farklı hububat türünde ortalama tohum fiyat artışları % 107,4 – 39,6 (alım fiyatı artışları ortalamalarından % 67,8 fazla) şeklinde gerçekleşmiştir.
Mart ayında gübre fiyat artışları ortalaması % 55 iken, yıl tamamlanmadan % 107,4 olmuştur. Hububat ekim sezonunda çiftçinin ürettiği ürünlerdeki fiyat artışı ortalamasındaki alım gücü gübre fiyatlarına göre yaklaşık 3 kat azalmıştır.
c) Tarımsal İlaçların Fiyatları ve Değerlendirilmesi
Türkiye tarımsal üretimde, zararlılarla mücadelede kullanılan tarım ilaçları fiyatları Haziran 2021/2020 dönemleri karşılaştırılması Tablo 4.’de özet olarak verilmiştir.
Tablo 4. Tarımsal İlaçların Fiyatları Karşılaştırması
Tablo incelendiğinde görüleceği üzere, tarımsal ilaçlarda, ürün çeşidine göre % 31,8 – 69,2 oranlarında (ortalama % 48,4) fiyat artışı olmuştur.
Bu verilere göre hububat ve bakliyat alım fiyatları, tarım ilaçları fiyatlarındaki artıştan oransal olarak;
- Buğdayda: 48,4 - 38,5 (alım fiyatından % 10 fazla),
- Arpada: 48,4 - 37,2 (alım fiyatından %23,5 fazla),
- Diğer hububatlarda (çavdar, yulaf, tritikale):48,4 - 43,0 (alım fiyatlarından % 5,4 fazla),
Beş farklı hububat türünde ortalama tohum fiyat artışları: % 48,4 – 39,6 (alım fiyatı artışları ortalamalarından % 8,8 fazla) olmuştur.
d) Mazot Fiyatları ve Değerlendirilmesi
Mazot fiyatları karşılaştırması tablo 5.’de verilmiştir.
Tablo 5. Mazot Fiyatları Karşılaştırması*
Girdi maliyetlerini oluşturan ürünlerden yalnızca mazot fiyatı sınırlı düzeyde hububat fiyatlarının altında kalmıştır.
Sonuç ve Değerlendirme:
Yukarıdaki her bir başlık altında ayrı ayrı görüldüğü gibi çiftçinin ürettiği ürünlerin fiyat artışları ortalamaları maliyeti oluşturan 3 kalemden (tohum, gübre, ilaç) önemli ölçüde düşük kalmıştır.
Bu şartlar altında tarımsal üretim her geçen gün sürdürülebilir olmaktan uzaklaşmakta, zaten belirtilen ürünlerin her birisindeki arz açığının daha da artması tehlikesi söz konusudur. Gerekli önlem alınmazsa, çiftçilerimiz üretimden uzaklaşacak ve temel gıda ürünlerini ithalatla karşılayacak duruma geleceğiz. Çiftçinin feryadına kulak verilmesi ve dertlerine acilen çare bulunması gerekmektedir.
Gelecek Partisi olarak tarım ve tarımsal üretimi en stratejik konulardan birisi olarak ele alacağız. Planlı ve sürekli üretimi devam ettirerek gıda arz güvenliğini temin edecek, hem üreticilerin hem de tüketicilerin kazandığı TARIMDA GELECEK MODELİ’ni önümüzdeki günlerde kamuoyu ile paylaşacağız.
Gelecek Partisi Tarım Politikaları İzleme Kurulu Başkanlığı