Türkiye’de yaklaşık 7200 göç işçisi bulunmaktadır. Bunlar düşük maaş ile hemen hemen hepsi dış görevlerde çalışmaktadır. Bu işçilerin hasta, yaşlı, engelli, evli ve çocuklu aileleri bulunmaktadır. Göç işçilerinin bazıları farklı illerde, bazılarının aileleri farklı şehirlerde, ailelerinden uzak bir şekilde yaşamlarını sürdürmektedirler.
Bu nedenle de çoğunun aile düzenleri sarsılmış durumdadır. Çoğu göç işçisine verilen dış görevler sebebi ile bu işçiler iki ev kirası vermek zorunda kalmaktadırlar. Verilen maaş ise değil iki, bir ev kirasına zor yetmektedir. İlgili kurumlardan birçok defa iyileştirme talepleri ve hak arayışlarına rağmen hiçbir şekilde çözüm elde edememişlerdir.
Göç Personelinin Mevcut Şartları
Göç personelleri son 3.5 yıldır güvenlik, temizlik görevlisi, şoför, veri işletmeni vb gibi meslekler de 696 sayılı KHK ile kadroya geçen personel olarak çok mağdur duruma düşürülmüştür. Bunun sebebi ise verilen maaşın tam asgari ücret olmasıdır. Devlet kadrolarına yeni atanan kişiler ilk atandıklarında 4.000 TL ile 5.000 TL maaş ve tam bir özlük haklarıyla atanırken, göç idarelerinde kadro alan kişiler ise 10 yıldır hizmet vermelerine rağmen hala tam asgari ücret veya biraz üstü ile çalışmaktadır.
Kanun hükmünde kararname ile Göç İdaresi Müdürlüğüne bağlı olarak sürekli işçi kadrosuna, asgari ücretle geçirilen işçilerin, Türkiye 'nin çeşitli illerine 6 aylık bir süre ile geçici olarak görevlendirilmesi yapılmakta olup bu işlem sürekli tekrarlanmaktadır.
Asgari ücretle günümüz hayat pahalılığında, her seferinde farklı illere 6 aylık süreyle görevlendirilmeleri hem maddi olarak hem de aile bütünlüğünün korunması yönünden sıkıntı oluşturmaktadır. Sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçilerin ikamet ettiği illerde istihdam edilmesi hayati önem taşımaktadır.
Türkiye genelinde başta Şanlıurfa olmak üzere Gaziantep, Adıyaman, Mardin, Kahramanmaraş, Adana, Hatay, Kilis ve daha bir çok illerden göç idaresine alınan personel sayısı yaklaşık 7200 kişidir. Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Adıyaman ve Mardin’de bulunan Suriye’li mültecilerin barındığı kamplarda görev yapan güvenlik görevlisi, temizlik görevlisi, şoför, tercümanlık görevini yapan personeller, kamplar kapandıktan sonra valiliklerin emrine verilip çeşitli kurumlara dağıtılmıştır. Ancak, bir süre sonra İçişleri Bakanlığı'nın onayıyla bu personeller geçici görevlendirmeyle Türkiye'nin yaklaşık 81 iline asgari ücret üzerinden ödedikleri maaşla görevlendirildi. Bu görevlendirme rotasyon şeklinde her 700 ve 800 kişilik bir grupla ayrı ayrı illere görevlendiriliyor. Bu personellerin aldığı ücret tam asgari ücretlerdir.
Personeller gittikleri illerde kira, elektirik, su, mutfak alışverişi, doğalgaz, ulaşım, şahsi gider dışında arkalarında bıraktıkları çocuklarına bakmakla mükellef olan ailesine para göndermek zorunda kalıyorlar. Bu personeller bir anda geçindirmek sorunda kaldıkları 2 ev oldular, iki kira çift faturalar ödemek zorunda kaldılar. Bütün bunları asgari ücretle yapmak zorunda bırakıldılar.
Bu personeller bu yapılan mağduriyetin biran önce son bulmasını gecici gorevlendirmelerin iptal edilmesini herkes kendi memleketinde kendi ilcesinde görev yapmasını talep ediyor aksi takdirde kredi kullanmak zorunda kalıyorlar sağdan soldan borçlanmak zorunda kalıyorlar İçişleri Bakanlığı'nın bu kararından biran önce dönmesi gerektiğini gorevlendirmelerin iptal edilmesini ve bu personellere kalıcı çözüm bulunmasını talep etmektedirler, görevlendirmeye gönderilen personele sizlere maaşıniza ek olarak harcırah ödenecek denildi. Lakin 6 ay görevlendirmeyi bitirenler hala alamamıştır. Bulundukları kurumlar ödenek yok diye geçiştirmeye çalışılıyor asgari ücretle mağdur edilmeye devam ediliyor.
▪ Şanlıurfa ve Gaziantep’ten Iğdır’a geçici göreve gidenler Iğdır da haksız yere işten çıkarıldı. Bunlar mahkeme kararı ile işe iade kazandılar. Şanlıurfa il göç idaresi işe iadeyi kazanan personelini işe geri aldı. Ancak aynı kuruma bağlı olan Gaziantep il göç idaresi aynı suçtan mahkemede işe iadeyi kazanan personelleri mahkeme kararına rağmen işe geri almadı. Bu aynı kurumun iki ayrı il göç idaresi neden farklı kararlar alabilmektedir.
▪ Geçici görevlendirmeler halen devam etmektedir. Hukuken sürekli işçiler valilik personelidir. Genel müdürlüklerde merkezi bir kadroları olmayan işçiler Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Personel Daire Başkanlığı tarafından görevlendirilip İçişleri Bakanlığı’nın onayına sunuluyor. Hukuken bu işçinin kadrosu bulunduğu il ile sınırlıdır. Ve görevlendirmesi sadece il sınırları içerisinde işçinin muvafakatı alınarak yapılabilir. Bunu destekleyen birçok mahkeme kararı var.
▪ Görevlendirmeye çıkan işçinin giyim hakkını ne kadrosunun bulunduğu il müdürlüğü üstleniyor nede görevlendirmeye gittiği kurum üstleniyor. 4 yıldır bu işçilerin çerçeve protokol sözleşmesi ile hakettikleri giyim üniformaları vs karşılanmıyor.
▪ Kampların kapanması ile kamp olan Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Mardin illerinde personel fazlalığı oluştu. Ancak aynı illerde başka kurumlarda işçi ihtiyacı var. Hatta 2018 yılından beri bu illerin her birinde iş kur üzerinden 2000 ve 3000 işçi alımı yapıldı. Peki göç idaresi işçilerindeki yoğunluğu düşürüp tasarruf sağlamak için neden kurumlar arası geçişi önü açılıp bu işçiler değerlendirilmedi. Burada amaç belli ki yanlış politikalarınızın kurbanı olan bu işçileri bezdirmek ve istifaya zorlamaktır.
▪ Görevlendirmeye giden işçilerin çocukları ve ailelerini analiz eden bir komisyon kurulup. Her bir çocuk yılda kaç okul değiştirmiş. Kaç öğretmen değiştirmiş. Başarısındaki düşüşün oranı hesaplanıp, dağılan ve düzeni bozulan aile sayısı araştırma ihtiyacı duyulmuşmudur?
Göç İdaresi Çalışanlarının Yaşadıkları Sorunlar
- Asgari ücretle her altı ayda bir yer değiştirmeleri,
- Harcırahların verilmemesi,
- Çocuklu ailelerin öğrencileri sürekli okul değişiminden dolayı eğitimleri kesintiye uğraması,
- Görevlendirme 6 ay süreli olduğu için kısa süreli ev kiralayamama sorunu,
- Göç idaresi personelleri sürekli işçi statüsünde ve sürekli işçiler bulundukları ilin valiliğine bağlıdırlar. Oysa işçilere memurmuş gibi direk göç idaresi genel müdürlüğü görevlendirme yapıyor. Burda bir yetki gaspı var. Ne valilik nede il müdürlükleri işçilerle ilgili tasarrufta bulunamıyor.
Göç İdaresi Çalışanlarına İlişkin Çözüm Önerileri
- Süreklilik arz eden 6 aylık görevlendirmeler kaldırılmalıdır.
- Göç personeli, diğer kamu personelleri gibi sabit bir yerde görev yapması sağlanmalıdır.
- Maaşların iyileştirilmesi sağlanmalıdır,
- Devlet hizmet sınıfında personel alımında sağlık, güvenlik, temizlikçi gibi eleman ihtiyacını bu personel kaynağından temin etmelidir.
- Kurumlar arası geçişlere olanak sağlanmalıdır.
- Gönüllü tayinlerin önü açılmalıdır.
Sosyal Politikalar Başkanlığı